یکی از انواع طلاق که در متون قانونی تعریف نشده است طلاق توافقی می باشد که در آن زن و مرد توافق می‌كنند از یكدیگر جدا شوند و این توافق در حكم دادگاه ثبت میشود و ضمانت اجرای قانونی پیدا می‌كند. در واقع همانطور که از نام این نوع طلاق بر می آید طلاقی است که همه چیز در مورد آن بر حسب توافق بوده و زن و شوهر برای اینکه از یکدیگر جدا شوند یکسری توافقاتی را انجام می دهند که این نوع طلاق ، طلاق باین می باشد .
در طلاق توافقی زن و شوهر می‌بایستی در مورد کلیه مسائل مربوط به مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و زمان و نحوه ملاقات، جهیزیه و اجرت‌المثل و … توافق کنند تا زودتر به هدفشان برسند. دادگاه هر توافقی در این موارد را در حکمی که صادر میکند درنظر میگیرد و آن را در گواهی عدم امکان سازش که یکی از مهم‌ترین مدارک برای طلاق توافقی است، ذکر میکند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره موارد مختلف در طلاق توافقی میتوانید مطالب زیر را مطالعه فرمایید.
طلاق توافقی
مزایای حضور وکیل طلاق توافقی در دعوی خانوادگی:
1.انجام کلیه مراحل توسط وکیل طلاق توافقی که آشنا به تمام روند دادرسی است باعث می شود در کمترین مدت زمان ممکن کار انجام شود.
2.نیاز به حضور هیچ یک از زوجین نمی باشد .
3.تنظیم دادخواست طلاق توافقی که در حکم پی و بنیان مراحل و روند دادگاه می باشد در صورتی که ناقص تنظیم شود زمان رسیدگی را طولانی میکند و درصورتی هم که اشتباه تنظیم شده باشد و در توافقات که بعدا آثار حقوقی مهمی را به دنبال خواهد داشت با توجه و اشراف به قانون و آثار آن نباشد قطعا مشکلات بعدی را ایجاد خواهد کرد و برای جلوگیری حضور وکیل لازم و ضروری است .
4.دیگر نیاز به حضور زوجین نیست و از تنش و اختلافاتی احتمالی زوجین در ملاقاتی که باهم دارند جلوگیری می شود.
5.حضور وکیل طلاق توافقی از طولانی شدن روند رسیدگی جلوگیری می کند .
7.هرچند حضور وکیل مستلزم هزینه و حق الوکاله می باشد ولی از هزینه های بی جهت پرهیز می شود.
هزینه طلاق توافقی
هزینه های طلاق توافقی به طور معمول شامل مواردی نظیر هزینه ثبت دادخواست، هزینه مشاوره خانواده در دادگاه، هزینه طلاق در محضر و هزینه یا حق الوکاله وکیل می باشد. با توجه به اینکه طلاق به صورت توافقی بوده، هزینه دادرسی برعهده هریک از طرفین است که دادخواست را مطرح می کند و در صورتی که دادخواست از سوی هر دو نفر ارائه داده شود این هزینه بین آنها تقسیم خواهد شد.
پس از ثبت دادخواست و تعیین شعبه دادگاه و با توجه به اینکه داوری از طلاق توافقی حذف گردیده و جای آن را مشاوره خانواده گرفته است، واحد مشاوره دادگاه نیز هزینه ای بابت حق مشاوره از زوجین دریافت می کند که این هزینه در شهرهای مختلف کشور و مجتمع های خانواده متفاوت می باشد که در مطلب هزینه طلاق توافقی به طور کامل توضیح داده ایم .
مدت زمان طلاق توافقی
برای پاسخ به سوال اینکه مدت زمان انجام طلاق توافقی چقدر می باشد باید گفت که در حال حاضر در اکثر شعبات دادگاه های خانواده تهران روند و مدت زمان طی کردن مراحل که شامل ثبت دادخواست در سایت عدل ایران، ثبت کد رهگیری در دفاتر خدمات قضایی، تعیین شعبه و دادگاه، مراجعه به شعبه و صدور رأی گواهی عدم امکان سازش است، با بهره مندی از وکیل طلاق توافقی کمتر از یک ماه به طول می انجامد و در صورتیکه طلاق توافقی بدون وکیل انجام پذیرد، این مدت بین 3 الی 4 ماه زمان می برد. این زمان در شهرهای مختلف کشور می تواند متفاوت باشد. با توجه به این موضوع باید گفت که گاها پیش می آید که انجام تمامی مراحل در برخی مناطق به چند هفته هم نمی کشد و شاید بهتر است در جواب اینکه مدت زمان انجام طلاق توافقی چقدر می باشد، گفت در کوتاه ترین زمان ممکن .
نحوه مراجعه به دفاتر رسمی ازدواج و طلاق
ماده 34 قانون حمایت خانواده 91:«مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش برای تسلیم به دفتر رسمی ازدواج و طلاق سه ماه پس از تاریخ ابلاغ رای قطعی یا قطعی شدن رای است .چنانچه گواهی مذکور ظرف این مهلت تسلیم نشود یا طرفی که آن را به دفترخانه رسمی طلاق تسلیم کرده است ظرف سه ماه از تاریخ تسلیم در دفتر خانه حاضر نشود یا مدارک لازم را ارائه نکند ،گواهی صادر شده از درجه اعتبار ساقط است .»
تبصره-هر گاه گواهی عدم امکان سازش صادر شده براساس توافق زوجین به حکم قانون از درجه اعتبار ساقط شود کلیه توافقاتی که گواهی مذکور برمبنای آن صادر شده است ملغی می گردد.
گواهی عدم امکان سازش
گواهی عدم امکان سازش که دادگاه خانواده صادر میکنه نهایت باید ظرف سه ماه پس از ابلاغ رای قطعی و درصورتی که رای قطعی نشده باشد پس از قطعی شدن رای توسط زوجین به دفتر خانه ارائه شود .اگر در این مدت ارائه نشود یا زوجین مدارک لازم را به دفتر خانه ندهند گواهی از اعتبار می افتد و همچنین توافق ها هم از اعتبار می افتد و زوجین اگر خواهان طلاق توافقی باشند باید مجدد درخواست بدهند. صیغه طلاق با رعایت جهات شرعی در دفتر خانه یا در محل دیگر و با حضور سردفتر انجام می گیرد.
طلاق توافقی حداقل چه مدت زمان می برد ؟
از تاریخ ثبت درخواست طلاق دادخواست حداقل یک ماه
طلاق توافقی حداکثر چه مدت زمان می برد ؟
از تاریخ ثبت درخواست طلاق (دادخواست ) حداکثر زمان برای مشاوره سه ماه می باشد وبعد از وصول نظر کارشناسی مرکز مشاوره خانواده به دادگاه،در صورت عدم نیاز به نظر پزشک قانونی ظرف یک هفته دادگاه مبادرت به صور گواهی عدم سازش میکند.
دادگاه صالح برای رسیدگی به دادخواست طلاق توافقی کدام دادگاه می باشد؟
به ترتیب دادگاه خانواده محل اقامتگاه ،محل سکونت موقت ،محل وقوع مال غیر منقول، هر یک از زوجین .
مراکز خانواده طی چه مدت مشاوره و اتخاذ تصمیم می کنند؟
حداکثر در 3 ماه باید اتخاذ تصمیم کنند که با توافق زوجین قابل تمدید تا 3 ماه دیگر می باشد .بنابراین در مدت مشاوره و تصمیم گیری مراکز مشاوره می تواند کمتر از 3 ماه بشود ولی بیشتر از 3 ماه نباید طول بکشد مگر اینکه زوجین بخواهند تمدید شود .
اگر زوجین در مهلت مقرر 3 ماه در دفتر خانه حاضر نشوند تکلیف چیست ؟
گواهی عدم امکان سازش از اعتبار ساقط و زوجین اگر همچنان متقاضی طلاق باشند باید مجدد طرح دعوا کنند .(م34قانون حمایت خانواده)
اگر زوج (مرد )در دفتر خانه حاضر شود ولی زن حاضر نشود تکلیف چیست ؟
اگر مرد گواهی را به دفتر خانه ببرد و زن ظرف یک هفته در دفترخانه حاضر نشود سردفتر به زوجین (زن و شوهر) اخطار می کند که حاضر شوند و در صورت عدم حضور زن ،صیغه طلاق جاری و پس از ثبت به زن ابلاغ می شود .(م35قانون حمایت خانواده)
اگر مرد در دفتر خانه حاضر نشود و زن حاضر باشد تکلیف چیست ؟
عدم حضور مرد در دفتر خانه مانع اجرای صیغه طلاق می باشد مگر اینکه زن بنا به اعلام دادگاه صادر کننده رای وکالت بلا عزل در طلاق داشته باشد یا به موجب سند رسمی وکالت بلاعزل داشته باشد که عدم حضور مرد مانع اجرا ی صیغع طلاق و ثبت آن نخواهد بود .(م36 قانون حمایت خانواده)
مراحل طلاق توافقی
مرحله اول: در صورتی که زوجین متقاضی طلاق توافقی باشند دادگاه باید موضوع را به مراکز مشاوره خانواده ارجاع دهد در این مورد طرفین میتوانند خود ابتدا به مراکز مشاوره خانواده مراجعه کنند ماده 25 قانون حمایت خانواده. مراکز مشاوره خانواده سعی در سازش زوجین میکنند و اگر زوجین از تقاضای طلاق منصرف نشوند با مشخص کردن موارد توافق برای تعیین تکلیف و اتخاذ تصمیم به دادگاه ارسال میکنند.
مرحله دوم: دادگاه خانواده موارد توافق را بررسی و سعی در ایجاد سازش بین زن و شوهر میکنند. اگر سازش محقق نشد دادگاه به صدور گواهی عدم امکان سازش اقدام مکیند.
مرحله سوم: مراجعه به دفتر رسمی ازدواج و طلاق میباشد.
مرحله چهارم: باید گواهی عدم امکان سازش پس از قطعی شدن به وسیله دادگاه صادر کننده رای نخستین به دفترخانه رسمی ازدواج و طلاق ارسال شود.
مرحله پنجم: زوجین باید حداکثر ظرف سه ماه گواهی عدم امکان سازش را به دفترخانه تسلیم کنند.
مرحله ششم: اجرای صیغه طلاق با رعایت جهات شرعی در دفترخانه یا در محل دیگر با حضور سردفتر انجام میگیرد ماده 37 قانون حمایت خانواده
اما چند سوال مهی که معمولا از ما پرسیده می شود عبارتند از :
در طلاق توافقی زوجین در چه مدت زمانی باید به دفتر ازدواج و طلاق مراجعه کنند و گواهی عدم امکان سازش خود را تسلیم دفترخانه کنند؟
سه ماه پس از ابلاغ رای قطعی یا قطعی شدن رأی.
اگر در مدت سه ماه مذکور زوجین گواهی عدم امکان سازش را تسلیم دفترخانه رسمی ازدواج و طلاق نکنند تکلیف چیست؟
گواهی عدم امکان سازش از اعتبار می افتد و توافقات انجام شده ملغی میشود (ماده 34 قانون حمایت خانواده).
اگر یکی از طرفین متقاضی طلاق توافقی بعد از تسلیم گواهی عدم امکان سازش در دفترخانه رسمی ازدواج و طلاق حاضر نشود یا مدارک لازم را ارائه نکند تکلیف چیست؟
گواهی صادره از درجه اعتبار ساقط و کلیه توافقاتی که گواهی عدم امکان سازش بر مبنای آن صادر شده باطل است ( ماده 34 قانون حمایت خانواده).
آیا در طلاق توافقی شوهر میتواند به زن وکالت دهد که بدون حضور شوهر در دفترخانه صیغه طلاق جاری شود؟
بله مرد میتواند به موجب سند رسمی به زن وکالت بلاعزل دهد و عدم حضور زوج مانع اجرای صیغه طلاق و ثبت آن نیست ( ماده 36 قانون حمایت خانواده).
نکته: زن میتواند بنا به اعلام دادگاه صادرکننده رأی به تنهایی در دفترخانه رسمی ازدواج و طلاق حاضر شده و صیغه طلاق جاری شود و سردفتر به نمایندگی، صیغه طلاق را جاری میکند و عدم حضور مرد مانع اجرای صیغه طلاق و ثبت آن نیست.
مراحل انجام طلاق توافقی
زوجین می بایست مدارک زیر را برای انجام طلاق توافقی تهیه کنند و به پیوست دادخواست طلاق توافقی توسط خود فرد یا وکیل وی به دادگاه تقدیم شود:
- اصل عقدنامه یا رونوشت آن
- اصل شناسنامه زوج (مرد)
- اصل شناسنامه زوجه (زن)
- کپی کارت ملی زوجین
- وکالت نامه محضری طلاق (در صورتیکه حق طلاق با زن باشد)
- توافق نامه مبنی بر توافقات زوجین بر سر مهریه، حضانت و …
- گواهی عدم بارداری زوجه (دریافت این گواهی نامه باید از پزشکی قانونی و مراکز پزشکی مجاز صورت گیرد)
- گواهی بکارت از پزشکی قانونی (برای طلاق توافقی در دوران عقد و نامزدی)
- نظر واحد مشاوره در دادگاه خانواده
اگر اصل سند ازدواج نبود چه باید کرد ؟
باید رونوشت آن را از دفترخانه محل انعقاد عقد نکاح دریافت کرد
اگر زن و شوهر به هنگام انجام توافق در مورد مساله ای باهم توافقی انجام نداده باشند تکلیف چیست ،مثلا در مورد حضانت فرزند هیچ گونه توافق نشود تکلیف چیست ؟
در این صورت به در خواست طرفین دادگاه با توجه به قوانین و قواعد کلی موجود در قوانین در آن مورد که توافق نشده است تعیین تکلیف خواهدکرد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید ویدیو زیر را مشاهده کنید.
ماده1140 قانون مدنی: «طلاق زن در مدت عادت زنانگی یا در حال نفاس صحیح نیست مگر اینکه زن حامل باشد یا طلاق قبل از نزدیکی با زن واقع شود یا شوهر غایب باشد به طوری که اطلاع از عادت زنانگی بودن زن نتواند حاصل کند»
ماده 1153 قانون مدنی: « عده طلاق و فسخ نکاح و بذل مدت و انقضای آن در مورد زن حامله تا وضع حمل است».
با توجه به مفهوم مواد قانون مدنی زمانی که زن حامله باشد نیز میتوان او را طلاق داد و حامله بودن زن مانع طلاق توافقی نمیباشد و در صورت طلاق زن در زمان حاملگی مدت عده او تا زمان به دنیا آمدن نوزاد میباشد. یعنی تا زمانی که نوزاد به دنیا نیامده است نمی تواند شوهر دیگر اختیار کند.
حضانت فرزند در طلاق توافقی
در طلاق توافقی اگر بین زن و شوهر در رابطه با حضانت و نگهداری فرزندان توافقی شده باشد بر اساس توافق بین آنها دادگاه حکم خواهد نمود و اگر توافقی نشده باشد مطابق قانون خواهد بود.
مطابق ماده 1168 قانون مدنی :نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف والدین است و همچنین مطابق ماده 1169 قانون مدنی برای حضانت و نگهداری طفلی که پدر و مادر او جدا از هم زندگی میکنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است.و مطابق تبصره همین ماده بعد از هفت سالگی در صورت وجود اختلاف حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه میباشد.
ماده 1172 قانون مدنی: هیچ یک از والدین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آنها است از نگهداری او امتناع کنند در صورت امتناع یکی از والدین حاکم باید به تقاضای دیگری تقاضای قیم یا یکی از اقربا یا به تقاضای مدعی العموم نگهداری طفل را به هر یک از ابوین که حضانت به عهده او است الزام کند و در صورتی که الزام ممکن یا موثر نباشد حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد به خرج مادر تامین کند.
مهریه در طلاق توافقی
مهریه مالی است که در زمان ازدواج از طرف مرد به زن داده می شود و مطابق ماده 1082 قانون مدنی به محض انعقاد عقد ازدواج زن مالک مهریه می شود .
بسیاری از افراد نمیدانند که طلاق توافقی به معنی بخشیدن مهریه نیست! شاید شما هم فکر میکنید که اگر زوجین با طلاق توافقی از هم جدا شوند یعنی زوجه همه مهریه را به زوج بخشیده است. اما این تصور غلطی است. هر تصمیمی که زوجین در خصوص مهریه بگیرند منجر به طلاق توافقی خواهد شد، چه آنکه تمام مهریه بخشیده شود یا قسمتی از آن و چه آنکه مهریه نقدا پرداخت شود و یا به اقساط توافق شده. این توافقها در مورد هر زن و شوهری متفاوت است و بستگی به تصمیم و شرایط آنها دارد.
انواع مهریه
1.مهر المسمی:اگر در زمان ازدواج مهریه زن تعیین شده باشد به آن مهر المسمی میگویند.
2.مهرالمثل :اگردر زمان عقد مهریه زن تعیین نشده باشد و بعد از عقد قبل از نزدیکی نیز باز مهریه تعیین نشده باشد و بین زن و شوهر نزدیکی واقع شود و توافق در طلاق شود مهریه زن را باتوجه به شان زن و گروه هم سال و امثال زن و دختران فامیل تعیین می شود که به آن مهر المثل می گویند .
3.مهرالمتعه:اگردر زمان عقد مهریه زن تعیین نشده باشد و بعد از عقد قبل از نزدیکی زن و شوهر از هم جدا شوند و طلاق بگیرند مهریه با توجه به وضعیت مالی شوهر تعیین می شود که به آن مهر المتعه می گویند.
مهریه طلاق توافقی : اگر مهریه در موقع ازدواج تعیین شده باشد و بین زن و شوهر نزدیکی واقع شده باشد زن تمام مهریه را می گیرد ولی اگر نزدیکی واقع نشده باشد نصف مهریه را می گیرد.اما ممکن است بین زوجین توافقاتی درباره مهریه شده باشد که مطابق همون توافقات عمل خواهد .در واقع در طلاق توافقی همه چیز بر پای توافق می باشد واگر توافقی نشده باشد دادگاه مطابق قانون و قاعده عمل می کند.
نفقه زن و فرزندان
مفهوم و تعریف نفقه :مطابق ماده 1107 قانون مدنی نفقه عبارت است از مسکن، و البسه و غذا و اثا البیت که به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و خادم در صورت عادت زن به داشتن خادم یا احتیاج او به واسطه مرض یا نقصان اعضا.
نفقه زن در طلاق توافقی
در طلاق توافقی همه چیز بر مبنای توافق طرفین می باشد واگر در زمان عده برای زن نفقه در نظر گرفته شده باشد مستحق نفقه خواهد بود و اگر نه مطابق قانون زن در زمان عده طلاق باین حق نفقه ندارد و طلاق توافقی نیز باین بوده و در زمان عده زن نفقه ندارد (ماده 1109قانون مدنی).
نفقه فرزندان در طلاق توافقی
«مطابق ماده 1199 قانون مدنی نفقه اولاد بر عهده پدر است بعد از فوت پدر یا عدم قدرت او به دادن نفقه به عهده اجداد پدری است و در صورت نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آنها نفقه به عهده مادر است…»
در طلاق توافقی اگر بین زن و شوهر توافقی درباره نفقه فرزندان شده باشد براساس توافق عمل خواهد شد و اگر توافقی هم نشده باشد دادگاه با توجه به ماده 1199 قانون مدنی پرداخت نفقه را بر عهده شوهر تعیین خواهد کرد.
طلاق توافقی در دوران نامزدی
مفهوم و تعریف نامزدی در قانون :مطابق ماده 1035 قانون مدنی«وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی کند اگر چه تمام مهر یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده پرداخته شده باشد .بنابراین هریک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده میتواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمیتواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده یا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه خسارتی نماید».
با توجه به قانون مدنی نامزدی، نکاح نبوده و رابطه زوجیت را به همراه ندارد بنابراین اگر طرفین در دوران نامزدی با هم توافق کنند که نامزدی را به هم بزنند این توافق در قالب طلاق توافقی نمیگنجد و طلاق ویژه عقد نکاح دائم میباشد.
مفهوم و تعریف نامزدی در عرف: نامزدی در عرف معنی متفاوتی از نامزدی در قانون مدنی دارد، در عرف دختر و پسری که با هم عقد ازدواج منعقد میکنند و صیغه نکاح بین آنها جاری میشود و تا زمانی که آنها مراسم ازدواج نگرفته و زیر یک سقف مشترک نرفته اند عرف در مورد آنها اصطلاح نامزدی را به کار میبرند اما در واقع دختر و پسری که به این نحو بین آنها عقد ازدواج دائم منعقد شده باشد از نظر قانونی زن و شوهر محسوب شده و در صورتی که بخواهند با توافق از یکدیگر جدا شده و نامزدی را بهم بزنند باید در قالب طلاق توافقی این کار را انجام دهند.
طلاق توافقی ایرانیان مقیم خارج از کشور
ماده 15 قانون حمایت خانواده مصوب 1391: «هرگاه ایرانیان مقیم خارج از کشور امور و دعاوی خانوادگی خود را در محاکم و مراجع صلاحیتدار محل اقامت خویش مطرح کنند احکام این محاکم یا مراجع در ایارن اجرا نمیشود مگر آنکه دادگاه صلاحیتدار ایرانی این احکام را بررسی و حکم تنفیذی صادر کند.
تبصره: ثبت طلاق ایرانیان مقیم خارج از کشور در کنسولگری های جمهوری اسلامی ایران به درخواست کتبی زوجین یا زوج با ارئه گواهی اجرای صیغه طلاق توسط اشخاص صلاحیتدار که با پیشنهاد وزارت امور خارجه و تصویب رئیس قوه قضائیه به کنسولگری ها معرفی میشوند امکان پذیر است. ثبت طلاق رجعی منوط به انقضای عده است. در طلاق بائن نیز زوجه میتواند طلاق خود را با درخواست کتبی و ارائه گواهی اجرای صیغه طلاق توسط اشخاص صلاحیتدار فوق در کنسولگری ثبت نماید. در مورادی که طلاق به درخواست زوج ثبت میگردد زوجه میتواند با رعایت این قانون برای مطالبه حقوق قانونی خود به دادگاههای ایران مراجعه نماید.
ثبت طلاق توافقی ایرانیان مقیم خارج از کشور در کجا به عمل می آید؟
در کنسولگری ثبت میشود.
دادگاه صالح برای رسیدگی به طلاق توافقی زوجین مقیم خارج از کشور (ماده 14 قانون حمایت خانواده 91)
- در صورتی که یکی از زوجین مقیم خارج از کشور باشد: دادگاه محل اقامت طرفی که در ایران اقامت دارد.
- هر دو زوجین مقیم خارج از کشور باشند: دادگاه محل سکونت فرد ساکن در ایران
- اگر هر دو مقیم خارج باشند و هر دو در ایران محل سکونت داشته باشند:دادگاه محل سکونت موقت زوجه
- اگر هر دو مقیم خارج باشند و هیچ یک در ایران محل سکونت موقت نداشته باشند : دادگاه شهرستان تهران صالح به رسیدگی است مگر اینکه زوجین برای اقامه دعوی در محل دیگر توافق کنند.